Nasıl biri olduğunuzu merak ediyor musunuz? Bu yazıyı okumadan geçmeyin.

Kişinin kendi daha iyi versiyonunu yaratma arzusu giderek güçlenen bir “trend” hatta “moda” olsa da satır aralarında kendisinden memnun olmama halinin yattığını okumak mümkün. Bunu aşmak için eğitim önemli olsa da uzmanlar konunun kişilik özellikleri ile ilintili olduğuna dikkat çekiyor.
Günümüzde giderek artan ve adeta bir salgın haline gelen “kişisel gelişim” çabalarının sebebi kişisel memnuniyetsizlik olabilir mi? Yanıtı “evet” de olsa, “hayır” da olsa bu sorunun o kadar basit olmadığı ortada. İnsanların eğitimleri, becerileri, deneyimleri ne olursa olsun bulundukları konumdan daha iyisi arzulamaları son derece normal. Sorun da zaten bu noktada başlıyor, aradaki mesafenin kişisel gelişime odaklanılarak aşılacağına inanılıyor. Kimse karakter değişimine ve önemine bakmıyor!
Nasıl biri olduğunuz sorusuna verilebilecek onlarca yanıt varken, özgeçmişten biyografiye uzanan geniş bir yöntem yelpazesi mevcutken kişilik özellikleri kolaylıkla göz ardı ediliyor. Çoğu kez gündeme bile gelmediği gibi yazıya dökülmesine de nadiren rastlanıyor.
Nedir bu kişilik tipleri?
Sosyolojik araştırmalar ile bu konuya farklı dönemlerde yanıt arandı. Bilim insanları pek çok teori geliştirdi. Söz gelişi Gordon Allport’un çalışmasında 4000, yanlış okumadığınız tam dört bin kişilik özelliği listeleniyordu. Raymon Cattell daha insaflıydı, araştırmasında 16 kişilik faktörü olduğunun altını çizdi. Hans Eysenck ise işi 3 faktöre indirgedi. Çalışmalar “çok karmaşık” olmak ise “fazla sınırlı” kalmak arasında çeşitli eleştiriler de aldı kuşkusuz.
R. A. Power ile M. Pluess isimli araştırmacıların 2015 yılında ortak çalışma olarak yayınladıkları ve Türkçe karşılığı “Beş Büyük kişilik özelliğinin ortak genetik varyantlara dayalı kalıtım tahminleri” olan Heritability estimates of the Big Five personality traits based on common genetic variants başlıklı çalışma, konuya genel kabul gören bir açıklık getirdi. Bu görüşe göre beş temel kişilik özelliği vardı. Neler olduğu kolay hatırlamak ve/veya anlatmak için Amerikan pazarlama dili devreye girdi, bu temel özellikleri ifade eden sözcüklerin ilk harfleri ile hemen akılda kalması kolay bir kısaltma üretildi: OCEAN…
Kişilik özellikleri okyanusu
İngilizcede okyanus anlamına gelen OCEAN, her biri farklı kişilik özelliklerine vurgu yapan beş kavramdan oluşuyor. O; Openness yani Açıklık anlamına geliyor ve yeniliklere açık olmayı kapsıyor. C; Conscientiousness ki Vicdanlılık ifadesi olarak kullanılıyor. Üçüncüsü temel kişilik E; Extraversion ile ifade ediliyor, Dışadönüklük bir anlamda da kişinin sosyallik yanını ortaya koyuyor. OCEAN’ın dördücüsü olan A; kolaylıkla tahmin edilecek Agreebleness = Uyumluluk faktörüne yollama yapıyor. Sonuncusu ise N; Neuroticism için kullanılıyor ve Nevrotiklik anlamına geliyor.
Her faktör iki uç arasında ara değerler barındırıyor. Söz gelişi Açıklık özelliği kişinin aşırı açık olması ile ketum davranması arasında farklı seviyelerde insanın karşısına çıkıyor. Bunu C için aşırı merhametli – çok acımasız, E için Aşırı dışa dönüklük – içine kapanıklılık, A için Aşırı uyumluluk – had safhada uyumsuzluk ve N için de aşırı duygusallık ve sinirlilik – istikrarlılık ve duygusal dayanıklılık arasındadır.
•Açıklık kişilik özellikleri
Çok yaratıcılık, yeni şeyler denemeye açıklık, sorunlar ile karşılaştığında çözüme odaklılık, soyut kavramlar hakkında düşünmekten mutluluk duyan yüksek değerlere karşılık değişimden hoşlanmamak, yeni şeylerden kaçınmak, yeni fikirlere direnmek, yaratıcılıktan nasibi almamak, soyut veya teorik kavramlardan hoşlanmamak da düşük değerleridir.
•Vicdanlılık kişilik özellikleri
Hazırlanmak için zaman harcaması, önemli görevleri hemen bitirmesi, detaylara önem vermesi, program yapması ve sahiplenmesi yüksek değerlerini ifade eder. Yapı ve programlardan hoşlanmaması, dağınıklığı ve eşyalara karşı özensizliği, önemine bakmaksızın erteleme alışkanlığı, görevlerini tamamlayamamak da bu kişiliklerin düşük değerlerini oluşturur.
•Dışadönüklük kişilik özellikleri
İlgi odağı olmaktan hoşlanması, sohbet başlatmayı sevmesi, yeni insanlarla tanışmaktan keyif alması, geniş bir sosyal çevreye sahip olması, kolay arkadaş edinmesi, kendini enerjik hissetmesi ve bunu ortaya koyması gibi yüksek değerlere karşılık yalnızlığı tercih etmesi, sosyalleşmek zorunda kaldığında kendini bitkin hissetmesi, sohbet başlatmakta zorlanması, havadan sudan konuşmayı sevmemesi, ilgi odağı olmaktan hoşlanmaması da madalyonun diğer yanıdır.
•Uyumluluk kişilik özellikleri
Diğer insanlara karşı büyük bir ilgi duyması, başkalarını önemsemesi, empati ve endişe hissetmesi, diğer insanlara yardım etmekten ve onların mutluluğuna katkıda bulunmaktan keyif alması, yardıma muhtaçların yaşamlarını kolaylaştırma çabası bu kişiliğin yüksek yanıdır. Başkalarıyla çok az ilgilenmesi, diğer insanların ne hissettiğini umursamaması, çevresindekilerin sorunları ile çok az ilgilenmesi, hakaret etme başkalarını küçümsemeye eğilimli olması ve istediklerini elde etmek için başkalarını manipüle etmesi de düşük yanıdır.
• Nevrotik kişilik özellikleri
Bu kişiliklerin yüksek yanları; çok fazla stres yaşar, birçok farklı şey hakkında endişelenir, kolayca sinirlenir, ruh halinde dramatik değişimler yaşar, gerekçesiz endişe duyar, stresli olaylardan sonra kendini toparlama mücadelesi vermek zorunda kalır. Düşük yanları ise duygusal olarak istikrarlılık, stresle başa çıkabilme, kendisini nadiren üzgün veya depresif hissetmesi, fazla endişelenmemesi ve maksadı aşan rahatlığıdır.
Özelliklerin ile hayatının neresindesin?
Kişilik özellikleri konusunda buraya kadar aktarılanların ışığında en yüksek ile en düşük arasında kendinizi tartmanız önemli bir adım daha atmanızı sağlayacak. Olumlu kişilik özelliklerine sahip olmanız lehinize olacaktır, daha doğru bir SWOT Analizi için fırsat verecek, daha iyi bir insan olmanızı sağlayacak hayatta karşılaşabileceğiniz zorluklarla başa çıkmanızı kolaylaştıracaktır. Bunların belli başlıları; Uyarlanabilir, Hırslı, Düşünceli, Kooperatif, Dostça, Zarif, Mütevazi, Anlayışlı, Amaç, İyimser, Saygılı, Sabit, Kapsamlı ve Çok yönlü olmaktır.
Olumsuz kişilik özellikleri, yararlı olmaktan çok zarar verir. Bu yöndeki davranışlar sizi aşağı çekecek, başkalarıyla ilişkilerinize zarar verecektir. Bunlar aynı zamanda kişisel gelişim için odaklanılması gereken noktalardır: Agresif, Kibirli, Soğuk, Aldatıcı, Egoist, Korumalı, Hoşgörüsüz, Yargılayıcı, Huysuz ve Dengesiz, İhmalkâr, Kendini beğenmiş, Bencil, Güvenilmez ve Çark etmektir.